Μονάδα Εφηβικής Υγείας Β΄ Παιδιατρική Κλινική Παν/μίου Αθηνών Νοσοκομείο Παίδων ''Π. & Α. Κυριακού''
Κείμενα εφήβων
Απόψεις και προβληματισμοί εφήβων πάνω σε θέματα που άπτονται των προσωπικών και κοινωνικών προβληματισμών.
ΣΕΞ, ΕΦΗΒΕΙΑ & ΓΟΝΕΙΣ
Μαριλένα, 15 ετών
Η εφηβεία μπορεί να ορισθεί ως μια μεταβατική φάση ανάμεσα στην παιδική και στην ώριμη ηλικία. Αρκετοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν την εφηβεία σαν την πιο κρίσιμη και την πιο περίπλοκη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Κατά τη διάρκεια της σημειώνονται ραγδαίες μεταβολές στο βιοσωματικό, νοητικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα της ζωής του νεαρού μαθητή, ενώ ο νέος προσπαθεί για πρώτη φορά στη ζωή του να διαμορφώσει την ταυτότητα του. Κυρίαρχο και βασικό ρόλο για την προσωπικότητα του έχει και η ανακάλυψη της σεξουαλικής του ταυτότητας. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται ως μία περίοδος μικρών και μεγάλων ανατροπών για τις οποίες ούτε οι έφηβοι ούτε οι γονείς τους είναι πραγματικά έτοιμοι να αντιμετωπίσουν. Παρ’ όλα αυτά είναι μια από τις ομορφότερες αλλά και πιο δύσκολες περιόδους της ζωής. Oι γονείς βλέπουν το παιδί τους να περνά στον κόσμο των ενηλίκων και το σεξ αποκτά ξαφνικά ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ζωή των παιδιών τους. Πολύ συχνά το θέμα αυτό αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα ζητήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν με αρκετα ανεκτική διάθεση έφηβοι και γονείς από κοινού. Οι έφηβοι συχνά διακατέχονται από ένα ναρκισσισμό, μια αίσθηση παντοδυναμίας που τους κάνει να πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι έφηβοι να ενημερώνονται σωστά για τους τρόπους αντισύλληψης προκειμένου να αποφύγουν μοιραίους κινδύνους όπως αρρώστιες ή ακόμα και ανεπιθύμητες εγκυμονσύνες.
«Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν όταν θα είχαν πια ενηλικιωθεί», γράφει χαρακτηριστικά ο Σαίξπηρ, αναφερόμενος στους εφήβους.
Η αλήθεια είναι πως στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς δεν ξερουν τι συμβαίνει πραγματικά στη ζωή των παιδιών τους και δεν μπορούν να δεχτούν πως στην ανώριμη για αυτούς ηλικία των 13 και 14 πολλές φορές το σεξ απασχολεί τα παιδιά τους. Μια έρευνα από τις ΗΠΑ, έρχεται να αποδείξει ότι οι γονείς θεωρούν τα παιδιά τους «Παναγίες» την ίδια στιγμή που οι υπόλοιποι έφηβοι το μόνο που έχουν στο μυαλό τους είναι το σεξ. Αυτό συμβαίνει γιατί ο κάθε γονέας δυσκολεύεται να αποδεχτεί τα παιδιά του ως όντα με σεξουαλικές επιθυμίες, ενώ παράλληλα θεωρούν πως οι συνομήλικοί τους είναι σεξουαλικά ενεργοί. Συχνά οι γονείς φτάνουν και στα όρια της υπερβολής όταν αναφέρονται στους συνομήλικους των παιδιών τους, αφού πιστεύουν ότι η σεξουαλική ενέργεια των εφήβων τούς καθιστά ακόμη και επικίνδυνους για σεξουαλικές επιθέσεις. Ρωτήθηκαν επίσης 50 γονείς εφήβων για το εάν μιλάνε στα παιδιά τους για το σεξ και τι πιστεύουν για την εφηβική σεξουαλικότητα. Σχεδόν όλοι οι γονείς (σε συντριπτικό ποσοστό που αγγίζει το 90%) απάντησαν ότι τα δικά τους παιδιά είναι «νέα, ανώριμα σεξουαλικά και φυσικά αφελή»
Oι κύριες πηγές ενημέρωσης των εφήβων για το σεξ είναι οι γονείς (22%) και οι φίλοι (21%). Σε μικρότερο βαθμό ενημερώνονται από το σχολείο, το Ιnternet, τα αδέλφια, την τηλεόραση, τα περιοδικά και τα βιβλία.
Έρευνα σε 529 εφήβους ηλικίας 15-16 ετών, στην περιοχή της Αττικής, αποκάλυψε ότι μέχρι τα 16 χρόνια το 20% των εφήβων (σε αναλογία 1 προς 3, κορίτσια – αγόρια) έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική ζωή τους. Το ποσοστό αυτό φτάνει γύρω στο 40% μέχρι την ηλικία των 18 ετών.
Από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους, 10% δεν χρησιμοποιούν καμία αντισυλληπτική μέθοδο, 39% χρησιμοποιούν αναξιόπιστες μεθόδους, όπως οι μέθοδοι ρυθμού ή απόσυρσης, 51% χρησιμοποιούν το προφυλακτικό, 5% χρησιμοποιούν το «χάπι».
Ο τρόπος που απευθύνονται οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί στους εφήβους όσον αφορά τη σεξουαλικότητά τους πρέπει να χαρακτηρίζεται από διακριτικότητα, εξατομίκευση και σεβασμό. Οφείλουμε να σκεφτόμαστε πολύ σοβαρά και μετά να μιλάμε γι’ αυτά τα θέματα. Όσοι γνωρίζουν πολλά να ξέρετε ότι μιλούν και λιγότερο. Η αυτάρκεια και η αυταρέσκεια σε τέτοιου είδους θέματα αποβαίνει επικίνδυνη και αντιπαιδαγωγική. Οι θέσεις της επιστήμης θα παρουσιαστούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην προσβάλλονται οι επικρατούσες αντιλήψεις περί ηθικής. Από την άλλη όμως δεν πρέπει να πληγωθεί εκείνη η μερίδα των νέων που για λόγους κοινωνικούς ή/και οικογενειακούς έχουν κάνει συγκεκριμένες επιλογές. Επίσης, οι αξίες της οικογένειας στην οποία μεγαλώνουν οι νέοι θα πρέπει να γίνονται σεβαστές, αρκεί βεβαίως να μην υπάρχει προσβολή της προσωπικότητας του εφήβου ή και κακοποίηση.
Είναι καλό οι απορίες των εφήβων στα θέματα αυτά να αντιμετωπίζονται με ανοχή. Στο θέμα αυτό πρέπει να αποφεύγονται οι γενικεύσεις όσο και η προσωπική υποκειμενική εμπειρία του καθενός. Δεν πρέπει οι ενήλικες να προβάλλουν τη δική τους σεξουαλικότητα στους εφήβους. Για παράδειγμα γονείς που είχαν υποστεί καταπίεση σ’ αυτό τον τομέα ενδέχεται να είναι εξαιρετικά επιτρεπτικοί στα παιδιά τους χωρίς να τους βάζουν όρια και να τους καθοδηγούν. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που φθάνουν στο άλλο άκρο στην επιβολή αυστηρού ελέγχου και απαγορεύσεων στους εφήβους λόγω δικών τους δυσκολιών. Και οι δύο ομάδες γονέων είναι παραδείγματα προς αποφυγήν. Πάντα στη μέση είναι το «καλύτερο» για τους εφήβους.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Ελεάνα, 17 ετών
Η οικογένεια, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ένας από τους βασικότερους θεσμούς, γιατί μέσα σε αυτή δημιουργείται το πιο υπέροχο και αγνό πράγμα στον κόσμο. Το παιδί, που στη συνέχεια γίνεται έφηβος.
Οι γονείς πρέπει να μην ξεχνούν ότι δεν αρκεί που του έδωσαν ζωή, αλλά θα πρέπει να του προσφέρουν σταθερότητα, γνώσεις, ποιότητα ζωής, γιατί μόνο έτσι θα αποκτήσει «σωστό» χαρακτήρα και σιγά-σιγά θα «κτίσει» τη δική του προσωπικότητα.
Δυστυχώς όμως, πολλοί γονείς το ξεχνούν, και υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που μόνο ο ένας γονέας νοιάζεται και στην ουσία τα μεγαλώνει. Ο άλλος γκρεμίζει τα πάντα, ώσπου ένα διαζύγιο τα διαλύει όλα.
Και το παιδί ή ο έφηβος τι κάνει;
Σκέφτεται το μόνο θετικό στοιχείο – την απουσία καυγάδων και τα πολλά αρνητικά, όπως η αλλαγή στη ζωή του, οι ελλείψεις, οι στερήσεις, η απόρριψη... Και ζηλεύει τα άλλα παιδιά, νιώθει άσχημα και προσπαθεί να κάνει να νιώσουν και εκείνα μειονεκτικά, νιώθει μίσος, γίνεται βίαιος ή ασυναίσθητα αναζητά τη βία, δεν θέλει να αποδεχτεί την πραγματικότητα. Νιώθει και είναι ευάλωτο σε κινδύνους όπως τα ναρκωτικά.
Και αυτό που πιστεύω είναι ότι κανένας γονιός και για κανένα λόγο, δεν έχει το δικαίωμα να καταστρέφει το ίδιο του το παιδί.
10 ΒΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ
Σπύρος, 18 ετών
Όλοι οι άνθρωποι, και ιδιαίτερα οι νέοι, αναζητούν την ευτυχία στη ζωή τους, η οποία μοιάζει να πλαισιώνει την υγεία ως το υπέρτατο αγαθό. Παρ’ όλα αυτά στα μάτια των περισσοτέρων μας φαντάζει πολλές φορές ακατόρθωτη η κατάκτηση της. Παρακάτω παραθέτω τη δική μου οπτική για τα βήματα που μπορούν να οδηγήσουν ένα νέο, έναν έφηβο στην προσωπική ευτυχία.
Η πίστη στις δυνάμεις του
Δεν πρέπει ποτέ να αφήσει τις συνθήκες και τα εμπόδια που ορθώνονται να τον καταβάλουν. Ο μεγαλύτερος εχθρός είναι ο ίδιος του ο εαυτός και η λιποψυχία του όταν οι απαιτήσεις φαίνονται δυσβάσταχτες. Όταν πάψει πλέον να πιστεύει στις ικανότητες του το στοίχημα έχει χαθεί. Αξίζει, λοιπόν, να οπλιστεί με αυτοπεποίθηση για να μπορέσει να αναδείξει την προσωπικότητα του.
Η εμπιστοσύνη στους άλλους
Δε μιλάμε βέβαια για τυφλή υπακοή στις επιταγές και τις παρακινήσεις του οποιουδήποτε, αλλά για την εμπιστοσύνη σε πρόσωπα που αποδεδειγμένα νοιάζονται για αυτόν. Σίγουρα σε κανέναν δεν αρέσει η δράση του να ορίζεται από τρίτους, όμως σε κάποιες στιγμές η συμβουλή και η βοήθεια αγαπημένων προσώπων είναι απόλυτα ευεργετική.
Η επιλογή του τρόπου
Ο καθένας έχει τις δικές του δεξιότητες, τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, τις ατομικές του επιθυμίες. Πρέπει, λοιπόν, να ακολουθήσει το δρόμο που αυτά καταδεικνύουν, ακόμα κι αν αυτός δεν συνάδει απόλυτα με τα συνηθισμένα πρότυπα. Και η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη.
Η ικανοποίηση με τα μικρά
Πολλά αγαθά μοιάζουν στη ζωή δεδομένα, όμως υπάρχουν άνθρωποι που τα στερούνται. Είναι, επομένως, σημαντικό, να κατανοήσει τη σημασία που έχουν όλα όσα του έχουν προσφερθεί απλόχερα ή έχει κατακτήσει ο ίδιος. Έτσι, θα αποκτήσει ένα αίσθημα βαθειάς πληρότητας.
Η προσφορά στους άλλους
Δεν υπάρχει καλύτερη μέθοδος προσωπικής ικανοποίησης από την προσφορά στους ανθρώπους. Αυτός που δίνει ένα αγαθό ή προκαλεί, απλά με τις ενέργειες, του ευτυχία απολαμβάνει επίσης χαρά και εξυψώνει τη φύση του.
Ο σεβασμός στη γνώση
Η γνώση είναι ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που διατίθενται για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Συνεπώς, για έναν νέο η προσπάθεια απόκτησης της πρέπει να είναι συνεχής, αλλά και η υπόκλιση σε όσους την έχουν επιβεβλημένη.
Η πίστη σε υψηλές αξίες
Σε μία εποχή γενικότερης παρακμής και φθοράς μοιάζει να ανταμοίβεται αυτός που περιφρονεί την ηθική τάξη στο βωμό του συμφέροντος. Αυτό, όμως, δεν ισχύει και τελικά επικρατεί εκείνος που διαθέτει ιδανικά και παραμένει πιστός σε αυτά, αρνούμενος να ακολουθήσει τον εύκολο δρόμο. Άλλωστε, έτσι, ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του πιο αυστηρού κριτή, της συνείδησής του.
Η ανταπόκριση στις παρορμήσεις
Ο εξορθολογισμός και η λογική πρέπει να κατευθύνουν τη ζωή του, όχι όμως να καταστέλλουν τις επιθυμίες και τα «θέλω» του. Κάποιες φορές η «φωνή της καρδιάς», όπως λένε μερικοί, προφέρει τις ορθότερες συμβουλές.
Το «άνοιγμα» προς τους γύρω του
Δεν είναι δυνατόν να επιβιώσει στον απαιτητικό αυτό κόσμο ζώντας μέσα στη μοναξιά. Το να μοιράζεται τα προβλήματα του με ένα πρόσωπο εμπιστοσύνης μετριάζει το βάρος του φορτίου του και αποτελεί αναμφίβολα θεραπεία ψυχής.
Η ανάδειξη μικρών στόχων
Θέτοντας και κατακτώντας μικρούς στόχους κάθε φορά, μπορεί να καταφέρει να γεμίσει τον εαυτό του ικανοποίηση και αυτοπεποίθηση, αλλά και να φτάσει τελικά μέσα από ένα μακρύ αλλά ωραίο ταξίδι στο μεγάλο του στόχο.
Αυτά είναι μερικά μόνο βήματα που μπορούν, κατά τη γνώμη μου, να οδηγήσουν στην ευτυχία. Ο καθένας μπορεί να αναδείξει τα δικά του. Είναι προφανές πως τελικά η κατάκτησή της έγκειται σε μικρές αλλαγές στη στάση ζωής μας.
ΨΥΧΙΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ιωάννα , 18 ετών
Είναι κοινώς γνωστό ότι ο άνθρωπος είναι ένα ευάλωτο και άπειρα αδύναμο ον. Παρ 'όλα αυτά όμως έχει και την ιδιότητα να διατηρεί την ψυχική του υγεία όσο μπορεί σταθερή και να αντέχει στις σκληρές και δύσκολες καταστάσεις. Η ψυχική ανθεκτικότητα του ατόμου προφανώς ενδυναμώνεται όσο αυτό αποκτά εμπειρίες δηλαδή μεγαλώνει ηλικιακά. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, ο άνθρωπος αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι για να επιβιώσει σε αυτό τον κόσμο ως ενήλικας θα πρέπει να σταματήσει να είναι τρωτός και υπερβολικά ευαίσθητος όπως συνήθιζε να είναι σαν παιδί και να αποκτήσει ανοσία στον ψυχικό πόνο. Αυτή η διαδικασία είναι επίπονη και δύσκολη. Ο έφηβος νιώθει υπερβολικά δυνατός και την επόμενη στιγμή αφάνταστα αδύναμος, προσπαθεί να ισορροπήσει σε ένα πολύ λεπτό σχοινί. Μέσα από τις υπερβολές κατορθώνει να διατηρήσει τον χαρακτήρα του και την ανθεκτικότητά του, ξέρει ότι αναγκαστικά πρέπει κάπως να σταματήσει να είναι εύθραυστος και ευάλωτος ώστε να αποκτήσει μιαν ακεραιότητα που θα τον βοηθήσει να συνεχίσει την πορεία του στη ζωή. Πιο συγκεκριμένα : όταν είσαι τρωτός νιώθεις ότι η οποιαδήποτε γνώμη προσπαθεί να εισχωρήσει μέσα σου και να σου αλλάξει τη στάση που κρατάς για τον κόσμο. Δεν μπορείς να έχεις ελευθερία, νιώθεις αδύναμος ,φυλακισμένος στους φόβους σου. Αισθάνεσαι ότι όλα είναι δύσκολα και δεν είσαι ικανός να κάνεις τίποτε. Ζορίζεσαι να απολαύσεις τις ομορφιές της ζωής, πιστεύεις ότι όλα απαιτούν μια προσπάθεια την οποία δεν έχεις τη δύναμη να καταβάλεις. Καταλαβαίνεις ότι μέσα σου η ακεραιότητά σου έχει φθαρεί και δεν είσαι ανθεκτικός στον κάθε πόνο. Χωρίς την ανθεκτικότητα της ψυχής σου σου φαίνονται όλα βουνό .Η εμπειρία μου από την έλλειψη ακεραιότητας ήταν πολύ σκληρή, έντονη αλλά ευτυχώς σύντομη. Ένιωθα ότι δεν μπορούσα να κάνω τίποτε καθώς φοβόμουν τον ίδιο μου τον εαυτό, ένιωθα αδύναμη ότι δεν είχα κανένα στήριγμα, ότι περιπλανιόμουν σε μιαν απέραντη έρημο ψάχνοντας απεγνωσμένα για νερό. Το νερό αυτό που έψαχνα ήταν ο εαυτός μου, η σιγουριά μου, η ευτυχία, η ηρεμία, όλα τα αγαθά αυτού του κόσμου που δεν μπορούσα να απολαύσω λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης στον εαυτό μου. Αυτό που με βοήθησε να ξεφύγω από αυτή τη φριχτή εμπειρία ήταν η πίστη μου σε καλύτερες μέρες, η οικογένειά μου, οι φίλοι μου, η Μονάδα Εφηβικής Υγείας και άλλα παιδιά που πέρασαν από την ίδια διαδικασία και μου μετέφεραν τις εμπειρίες τους όπως είμαι διατεθειμένη να κάνω κι εγώ για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες .Αυτό που έχω να πω στους εφήβους που βασανίζονται είναι να μιλήσουν στην οικογένειά τους, σε ανθρώπους που εμπιστεύονται, να ζητήσουν βοήθεια από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας και σίγουρα θα έρθει μια μέρα που θα νιώθουν πως πατούν γερά στα πόδια τους και θα είναι αληθινά ευτυχισμένοι.
ΦΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ
Φώτης, 17 ετών
Με λένε Φώτη, είμαι 17 χρόνων και το θέμα για το οποίο θέλω να μιλήσω είναι οι φιλίες στα χρόνια της εφηβείας.
Προσωπικά θεωρώ ότι έχω χτίσει αρκετά σταθερές φιλίες.
Με τους περισσότερους φίλους μου κάνουμε παρέα τουλάχιστον 3 χρόνια ενώ τον " κολλητό " μου τον ξέρω 12 χρόνια.
Επέλεξα να μιλήσω γι τη φιλία γιατί φέτος ειδικά συνειδητοποίησα πως αν δεν υπήρχαν οι φίλοι μου δεν θ μπορούσα να ζήσω σαν κανονικός άνθρωπος.
Φέτος δίνω πανελλαδικές και πραγματικά πιστεύω πως αν δεν είχα τους φίλους μου να μου συμπαραστέκονται θα τα είχα παρατήσει εδώ και καιρό.
Δεν είναι κάτι γενικότερο είναι απλά οι στιγμές που με κάνουν να συνεχίζω ώστε να μπορέσουμε το καλοκαίρι να περάσουμε καλλίτερα αφού θα έχουν τελειώσει οι εξετάσεις.
Χαίρομαι που έχω τους συγκεκριμένους ανθρώπους γύρω μου για να μαλώνω να εκτονώνομαι, να γκρινιάζω, να συζητάω, να κάνω βλακείες, να περνάω καλά.
Παράλληλα, φέτος αντιμετώπισα ένα σοβαρό πρόβλημα και πραγματικά εάν δεν υπήρχαν οι φίλοι μου να στηρίζουν, να με ηρεμούν. να με ακούνε και να με καταλαβαίνουν δεν ξέρω πως θα είχα εξελιχθεί.
Γενικότερα πιστεύω πως κάθε παιδί της ηλικίας μου θα έλεγε παρόμοια πράγματα γιατί και με όσους το έχω συζητήσει μου έχουν πει πάνω-κάτω τα ίδια, με το γενικότερο πνεύμα να είναι "ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΕΙΝΑΙ Ο,ΤΙ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ".
Κατά τη γνώμη μου είναι ίσως σημαντικότεροι και από τους γονείς γιατί όντως είναι αυτοί που θα σε επηρεάσουν περισσότερο (θετικά ή αρνητικά) σ' αυτή την ηλικία.
Προσωπικά είναι στιγμές που καθόμαστε όλοι μαζί και δεν ακούω τι ακριβώς λένε οι άλλοι γιατί είναι τότε που νοιώθω πραγματικά ευτυχισμένος και δεν μπορών να σκεφτώ κάτι πέρα από αυτό. Και αυτό το συναίσθημα πραγματικά το έχω νοιώσει μόνο όσον αφορά τους φίλους μου.
Εντάξει. Φυσικά τσακωμοί καυγάδες κλπ πάντα υπάρχουν όμως και πάλι θεωρώ πως όλα αυτά μπορούν να ξεπεραστούν εάν υπάρχει όντως μία γερή φιλία, εάν δηλαδή δεν είναι υποκριτική, ψεύτική. Και εκτός από αυτό πιστεύω πως ένας καυγάς που ξεπερνιέται κάνει τη φιλία
ακόμα πιο δυνατή.
Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω όλους του φίλους μου για τις αξέχαστες στιγμές που περάσαμε μαζί αλλά και για όσες να ακολουθήσουν.
Πηγή: youth-health.gr
